Unikondiler (Unikompartmantal) Diz Protezi Nedir?
Unikondiler (Unikompartmantal) Diz Protezi : Diz protezi ameliyatları genel olarak oldukça iyi sonuçlara sahiptir. Ancak dizin doğal hissiyatının tam olarak geri oluşamaması bazı hastaları mutlu etmemektedir. Bu nedenle farklı hastalarda farklı diz protezi seçenekleri ortaya çıkmıştır. Bu konuda en önemli alternatif unikondiler diz protezidir. Diz ekleminde uyluk kemiğinde 2 adet kondil bulunmaktadır. Bu kondiller 2 farklı tekerlek olarak düşünülebilir. Standart total diz protezinde bu her iki kondil ve karşılık gelen yüzey metal protez ile değiştirilmektedir. Ancak birçok hastada hasar genellikle sadece iç kondilde ve karşılık gelen yüzeydedir. Unikondilerler protezde dizin sadece hasar görmüş kondili ve karşılık gelen yüzeyi değiştirmektedir. Yapılan araştırmalarda total diz protezi olan hastaların yaklaşık yarasının aslında unikondiler protez ile tedavi olabileceği belirtilmektedir.
Unikondiler protezin avantajları nelerdir?
Unikondiler protezler genel olarak çok daha küçük insizyonlardan (7-10 cm), dizin üzerindeki kaslara minimal hasar verilerek yapılan bir ameliyattır. Hastaların rehabilitasyon süreleri ayağa kalkma ve günlük aktivitelerine dönme süreli daha kısadır. Kesi boyutu ve kas kesisi daha az olduğu için hastaların enfeksiyon riskleri ve yara komplikasyonları daha azdır.
Bu yöntem ile dizin sadece yarısı protez olduğu için hastalar dizin normal duyusuna ve kinematiğine çok daha hızlı kavuşurlar. Total diz protezine kıyasla çok daha doğal bir yürüme kinematiğine kavuşurlar.
Unikondiler protez her hastaya uygun mu?
Unikondiler protez hastaları için bazı kriteler vardır. Bunlardan en önemlisi dizdeki yıpranmanızın sadece tek kompartmanda sınırlı olmasıdır. Her iki kompartmanda da hasarlanma olan hastalar bu ameliyat için uygun değildir. Bunun için dizinizin grafileri çekildikten sonra doktorunuz tarafından bilgi verilebilir. Arada kalınan durumlarda diziniz MR ve tomografi görüntüleri istenebilir.
Diğer kriter ise ön çapraz bağınızın sağlam olmasıdır. Unikondiler protezlerin doğal kinematikteki hareketleri için ön çapraz bağın düzgün çalışması önemlidir. Bu durum doktorunuz tarafından muayene sırasında değerlendirilebilir ve gene arada kalınan olgularda MR görüntülenmesi gerekli olabilir.
Diğer kriterler ile kilo ve yaştır. Bunlardan özellikle aşırı kilolu hastalarda (vücut kitle indeksi 35 üzerinde olanlar) unikondiler protez yerine total diz protezi önerilmektedir. Yaş ise göreceli bir kriter olup hastanın uygun olup olmadığı doktor ile beraber genel sağlık durumu göz önüne alınarak karar verilir.
Ameliyat öncesi
Ameliyat öncesinde hastalar muayene edilerek şikâyet net olarak ortaya konulur. Birçok hastada düz röntgenler tanı ve tedavi yöntemini belirlemek için yeterlidir. Ek olarak diziniz MR görüntüsü ve bacak uzunluk- aks grafileri istenebilir. Ameliyat planlaması yapıldıktan sonra hastaların mevcut ilaçları, özellikle kan sulandırıcı ilaçları ameliyata uygun bir şekilde tekrar düzenlenir. Bir anestezi doktoru tarafından değerlendirilerek ameliyat sırasında size uygun yöntem belirlenir. Bu yöntem belinizden bir iğne yardımıyla belden aşağınızın uyuşturulduğu spinal anestezi olabileceği gibi tamamen uyur duruma geçtiğiniz genel anestezi de olabilir. Ameliyat öncesi dönemde yaklaşık 6-8 saatlik açlık gerekmektedir.
Ameliyat sırasında
Ameliyat sırasında dizinizin ön yüzünde 7-10 cmlik bir kesi yapılarak diz eklemine ulaşılır. Burada özel kılavuzlar yardımı ile dizinizdeki hasarlanmış olan kıkırdak ve menisküsler temizlenerek yeni konulacak protez için uygun bir yer hazırlanır. Denemeler yapıldıktan sonra size uygun olan protezi dizinize yerleştirilir. Ameliyat sonrası diz içinde kan birikmemesi için 1 adet dren hortumu dizinize yerleştirilir. Bu hortum 24 saat için serviste ağrısız bir şekilde çıkarılacaktır. Ameliyat sonrası odanıza alınarak tedavileriniz düzenlenecektir.
Ameliyat sonrası
Hastalar genellikle ameliyattan 1 gün sonra ayağa kaldırılarak yürütülmeye başlanır. İlk gün yatak içinde diz eklem hareket açıklığı egzersizleri ve diz üstü kasları kuvvetlendirme egzersizleri yapılır. Hastalar ortalama 2-3 gün içinde eve çıkmaya hazır hale gelirler.
İlk 15 gün kadar bir yürüteç yardımı ile daha sonrası 2-4 hafta arası genellikle tek baston yardımı mobilize edilir. 4-6 hafta arası hastalar genellikle bağımsız bir şekilde yürümeye başlarlar. İlk 3 aylık dönemde evde uygulamanız için gereken egzersizler doktorunuz tarafından size verilecektir.
Hastalar genellikle 15 günden sonra ev içinde kendi günlük işlerini yapabilir hale gelir, genellikle 3-4 hafta civarı araç kullanabilir ve evden dışarı çıkarak günlük işlerine yavaş yavaş döner.
Ameliyat sonuçları
Hastalar unikondiler diz protezi sonrasında uzun dönemde ağrısız ve desteksiz bir yürüme beklenir. Hastaların diz eklemi tam olarak açılıp kapatabilir ve diz çökerek de günlük aktivitelerini yapabilirler. Uzun dönemde 10 yıllık süreçte %90 ların üzerinde sağkalımı olan oldukça başarılı bir ameliyattır.
Riskler
Her ameliyatta olduğu gibi unikondiler diz protezi ameliyatının da riskleri vardır. Enfeksiyon ve kanama bunlardan en önemlileridir. Enfeksiyonun önlenmesi için size ameliyat önesinde ve ameliyat sonrası 2-3 gün kadar antibiyotik verilecektir. Kanama riskini azaltmak için ilaçlarınız düzenlenecek ve yaklaşık 1 ay kadar özel çoraplar giymeniz istenecektir. Düşme gibi durumlar yaşanması durumunda kırık oluşma riski vardır. Zaman içinde konulan protezinde hasarlanmasına bağlı değişmesi gerekebilir.
Soru Cevap
Unikondiler diz protezi total diz protezinden önceki bir ameliyat mıdır?
Hayır. Özellikle tek bir kompartmanda yıpranma olduğu zaman yapılan unikondiler diz protez hastaların bacak akslarını düzelterek total diz protezi olmadan çok uzun süreler sorunsuz bir şekilde kullanılabilmekte ve hasarlanmanın ilerlemesi durmaktadır.
Unikondilier protezler daha erken yaşlarda yapılabiliyor mu?
Unikondiler protezler özellikle daha genç yaş gurubunda (50-65) uygun hastalarda daha çok tercih edilebilen bir yöntemdir.
Unikondiler protezi ileri yaş grubunda da uyguluyor musunuz?
Hastanın genel sağlık durumu uygun olduğu ve dizindeki hasarlanma unikodiler protez için uygunsa ileri yaşlarda da güvenle uygulanabilir.
