Yüksek Tibial Osteotomi Nedir?
Yüksek tibial osteotomi, tibianın ( kaval kemiği) üst tarafındaki eğrilikleri düzeltmek için yapılan bir ameliyattır. Tibia kemiğinde yapısal olarak veya aşırı sportif aktivitede bulunmaya bağlı zaman içinde üst kısmında eğrilikler oluşabilir. Bu eğrilikler ilerleyen dönemlerde diz ve bacak ön yüz ağrılarına neden olabilir. Bacaklarımız ağırlık merkezi normalde dizilerimizin tam ortasından geçmesi gerekirken bu hastalarda ağırlık merkezi dizin iç tarafına doğru kayar ve bu da dizde erken yıpranmalara sebep olabilir. Yüksek tibial osteotomi ameliyatı ile bu eğrilik belirlenen plana göre ayarlanarak kemik kesilerek uygun pozisyona getirilerek düzeltilir.
Yüksek tibial osteotomi ameliyatı kimlere uygulanır?
Yüksek tibial osteotomi ameliyatı için özellikle O bacak olarak tarif edilen, ayakta topuklarını birleştirdiği durumlarda dizleri birbirine değmeyen kişiler uygun adaylardır. Ancak sadece O bacak olmak ameliyat olacaksınız anlamına gelmez. Bunun yanında diz veya bacak ön yüz ağrılarınızın olması veya aktivite ile bacaklarda normalden daha erken ve hızlı ağrı hissediyor olmak da gereklidir. Hastalar genellikle daha önce spor geçmişleri olan veya uzun süre güç isteyen işlerde çalışmış olan 50-55 yaş altı kişilerdir. Dizlerde erken dönem dejenerasyon belirtilileri ve/veya eşlik eden menisküs yırtıkları olabilir.
Tekrarlayan ön veya arka çapraz bağ kopmaları sonrasında da yüksek tibial osteomi kurtarıcı bir ameliyat olarak uygulanabilir.
Yüksek tibial osteotomi özellikle ön çapraz bağ yaralanması olan ve ameliyat olması gereken hastalarda eğer eşlik eden o bacak deformitesi de var ise ön çapraz bağ ameliyatının başarılı sonuçlanması için yüksek tibial osteotomininde aynı ameliyatta uygulanması tavsiye edilir.
Muayeneye edildiğiniz zaman dizinizin aksını gösteren bir grafi çekilmesi gerekebilir. Bu grafide aksın sapması ve bacağınızdaki deformitenin nerede olduğu hesaplanır. Ameliyat hastalarında genellikle bir MR çektirilerek dizinde eşlik eden bir kıkırdak, bağ veya menisküs yaralanması olup olmadığı da kontrol edilir ve gerekirse hepsi aynı seansta düzeltilebilir.
Ameliyat öncesi
Ameliyat planlaması yapıldıktan sonra hastaların mevcut ilaçları, özellikle kan sulandırıcı ilaçları ameliyata uygun bir şekilde tekrar düzenlenir. Özellikle sigara kullanımının kemik kaynamasında olumsuz etkisi olduğu için sonlandırılması istenir. Bir anestezi doktoru tarafından değerlendirilerek ameliyat sırasında size uygun yöntem belirlenir. Bu yöntem belinizden bir iğne yardımıyla belden aşağınızın uyuşturulduğu spinal anestezi olabileceği gibi tamamen uyur duruma geçtiğiniz genel anestezi de olabilir. Ameliyat öncesi dönemde yaklaşık 6-8 saatlik açlık gerekmektedir.
Ameliyat sırasında
Ameliyat öncesi doktorunuz özel programlar veya şablonlar yardımı ile kesi noktasını ve düzeltme miktarınızı aks grafilerinden hesaplar. Ameliyat sırasında dizinizin hemen altında iç tarafta doğru yaklaşık 5-7 cmlik bir kesi yapılarak buradan kemik kesisin yapılacağı yer skopi ( ameliyathanede hareketli röngen çekebilen bir araç) yardımı bulunur. Buradan özel aletler yardımı ile kaval kemiğiniz üst kısmındaki deformite noktasına bir kesi yapılarak bacağınız daha önce hesaplanmış şekilde düzeltir ve ameliyat sırasında özel yöntemlerle doğruluğunu kontrol eder. Daha sonra kemiğin bu düzeltilmiş şekilde kalması için özel dizayn edilmiş plak ve vidalar yardımıyla kemik sabitlenir. Daha sonrada cildiniz uygun şekilde kapatılır.
Ameliyat sonrası
Ameliyat sonrasında ağrınızı geçirmek için size damar yolunuzdan ilaçlar verilecektir. Ameliyat sonrası ilk gün dizinize hareket açıklığı egzersizleri başlanır. Çift koltuk değneği kullanarak tolere edebildiğiniz kadar bacağınıza yük vererek basmanız istenecektir. İlk 15 gün ödem olmasın diye soğuk uygulama yapmanız ve diz üstündeki quadriceps kasını güçlendirmek için egzersizler yapmanızı istenecektir.
Hastalar genel olarak 3 hafta sonunda araç kullanabilir ortalama 1. ayında tek bir destek yardımıyla günlük ev dışı aktivitelerini yapabilir hale gelir. Kemik kaynaması ortalama 2. Ayda gerçekleşir ve hastalar 2 aydan sonra normal günlük aktivitelerine döner. Yaklaşık 3. ayda jogging ve yüzme gibi basit aktivitelerde bulunabilir. 6. ayda ise basketbol, futbol gibi zorlamalı sporlara dönüş yapabilir.
Ameliyatın riskleri
Her ameliyatta olduğu gibi yüksek tibial osteotomi sonrasında da enfeksiyon, kanama gibi komplikasyonlar olabilir. Bu ameliyatlarda oluşabilecek komplikasyonları önlemek amaçlı ameliyat öncesi antibiyotik verilecek ve gerekli görüldüğü takdirde bazı ilaçlarınız ameliyat öncesi değiştirilecektir. Bir kemik kesisi olduğu için kaynamama riski bu hastalarda mevcuttur. Kaynamama riski özellikle sigara içen hastalarda daha fazladır. Deformite düzeltilmesi tek taraflı yapılan hastalarda 1 cm kadar ulaşabilen bacak uzunluk farklılıkları olabilir ancak bunların çoğu sizin günlük hayatınızda size sıkıntı yaratacak düzeyde değildir. doktorunuz bazen diğer ayakkabınızın içine küçük yükseltiler önerebilir.
Bazı hastalarda dizin iç tarafına konulan ince profilli plak rahatsızlık hissi verebilir. Böyle bir durumda 6-8. aylardan sonra plak basit bir operasyon ile çıkartılabilir.
Bunlar dışında sizin genel tıbbi durumunuz, hastalıklarınız ve kullandığınız ilaçlarla ilgili özel riskler olabilir. Doktorunuz bu konuda sizi bilgilendirilecektir.
Sonuçlar
Dizde aks bozukluğu olan hastalarda uzun dönemde bu bozukluk diz eklemine binen yük dağılımını olumsuz etkilediği için erken diz artrozuna neden olabilir. Özellikle dizin iç tarafındaki yapılar, kıkırdaklar ve menisküsler daha hızlı yıpranır ve hasar görebilir. Yüksek tibial osteotomi erken dönemde bu dizilim ve yük dağılımını düzelterek daha uzun yıllar ekstra bir girişime veya proteze gerek duymadan kendi dizinizi kullanma şansı verir. Hastaların uzun dönemde ameliyattan tatminleri iyidir.
Soru Cevap
Bacaklarımda o bacak deformitesi var, ama bu deformite mutlaka tibiadan mı kaynaklanır?
Bacaklardaki dizilim bozukluklarının bir çoğu tibiadan kaynaklanmakla beraber üstteki uyluk kemiğinden (femur) veya diz ekleminin kendisinden de kaynaklanabilir. Diz ekleminden kaynaklanan deformitelerde daha çok protez tercihleri ön plana çıkarken, femurdan kaynaklanan bir deformite var ise bu kemiğe de osteotomi ve deformite düzeltme benzer şekillerde yapılabilir.
Kilom çok fazla ve O bacak deformitem var. Gene de ameliyat olabilir miyim?
Bu doktorunuzla beraber verebileceğiniz bir karardır. Ancak kilolu hastalarda yara yeri problemleri ve düzeltmenin kiloya bağlı kaybedilmesi riski daha fazladır.
