Menisküs nedir?
Menisküs Yırtığı Ameliyatı : Menisküsler diz eklemi içerisinde diz eklemin içinde dizimizin iç ve dış kısmında 2 şer adet bulunan yarım ay şekilli yapılardır. Menisküsler diz ekleminde pek çok hayati fonksiyon üstelenir. Bunlardan en önemlisi dizimizin hareketi sırasında dizimize binen yükleri tıpkı bir yay gibi yumuşatarak kıkırdaklarımızın zarar görmesini engellemektir. Diğer bir görevi ise eklem yüzey alanını arttırarak kıkırdaklara binen basıncın dengeli bir şekilde dağılmasını sağlamaktır. Bunun yanında diz eklemin daha stabil olmasında da oldukça önemli fonksiyonları vardır.
Artroskopik Menisküs ameliyatı nedir?
Artroskopik menisküs ameliyatı, bir travma veya yıpranma sonucu menisküsünde olan hasarı tamir etmek veya temizlemek amaçlı dizinize genellikle 2 noktadan girilerek artroskop denilen özel bir kamera ile kapalı olarak menisküsünüze müdahale edilmesidir. Bu ameliyat sırasında tüm diz eklemi açılmaz sadece 2 veya 3 tane 1er cm’den küçük deliklerden ameliyat tamamlanır.
Menisküs yırtıkları bir travma sonrası olabileceği gibi zaman içinde yıpranmaya bağlı olarak da gerçekleşebilir. Travmatik yırtıkları daha çok yüksek aktivite düzeyli sporcularda ve 30-40 yaş altı yetişkinlerde görmekle beraber, dejeneratif yırtıkları biraz daha ileri yaş gruplarında zamanla giderek artan ağrı şeklinde ortaya çıkar.
Menisküs yırtığı olan hastalar travmatik olanlarda daha çok kilitli diz olarak tariflenen dizin hareketlerinin ileri derecede ağrılı olduğu ve hastanın dizini açıp kapatmakta çok zorlandığı durumlarla ortaya çıkabilir. Bunun yanında travma sonrası diz ekleminde özellikle aktivite ile artan, yani yürürken, koşarken veya aşırı diz büktüğümüz durumlarda, ağrı olması da menisküs yırtığı şüphesi oluşturan durumlardır. Aktivite artan dizde şişlik durumu da menisküs yırtığının belirtisi olabilir.
Dejeneretif menisküs yırtığı olan hastalar ise daha çok uzun süreli ağrı ile başvurur. Dizde takılma veya kitlenme hissi çok daha az olur ancak çabuk yorulma ve yürüme mesafesi arttıkça ağrının şiddetlenmesi tarzında şikayetleri olur.
Menisküs yırtığı, muayesinde bazı özel testler uygulanarak ve devamında diz röntgeni ve MR’ı çekilerek tanı konulabilir. MR görüntülemesinde yırtığın yeri ve konfigürasyonu konusunda bilgi sahibi olunabilir ancak gerçek tanı ve tedaviye artroskopi sırasında doktorunuz karar verecektir. Bu çekilen MR’larda kıkırdaklarınız ve bağlarınız ile ilgili eşlik eden bir sorun var ise onlar da değerlendirilerek doktorunuz gerek gördüğü takdirde bu yaralanmalarınıza da aynı seansta müdahalede bulanabilir.
Artroskopik menisküs ameliyatlarında 2 temel amaç vardır. İlki, dejenere olmuş menisküs segmentinin özel aletlerle temizlenmesi ve alınmasıdır. Bu ameliyattaki amaç hastanın erken dönemde olan ağrısının geçirilmesi ve daha rahat hareket etmesini sağlamaktır. Bu ameliyattan sonra bir miktar menisküs kaybı olduğu için menisküsün fonksiyonlarının da bir kısmını kaybolur. O yüzden bu hastalara uzun dönemde zorlamalı fiziksel aktivitelerden uzak durması, kilo vermesi ve dizini koruması tavsiye edilir.
Travmatik menisküs yırtıklarında sonra genellikle uygulanan menisküs tamiri ameliyatında ise menisküs özel olarak dizayn edilmiş dikişler yardımı ile tamir edilir. Bu hastaların rehabilitasyon süresi menisküsü alınan hastalara göre daha uzundur ancak menisküs dokusunda genellikle bir kayıp olmadığı için uzun dönemde diz fonksiyonları ve dizde artroz oranları çok daha iyidir. Meniküs kalitesi ve yırtığın konfigürasyonu uygun olan her hastada mensiküsün tamiri denenmesi önerilir.
Menisküs Ameliyatı Öncesi Hazırlık
Ameliyattan 2-3 gün öncesinde anestezi doktoru ile görüşülerek ameliyatınızın size uygun olan anestezi yöntemi ile planlaması yapılır. Artroskopik menisküs ameliyatı genel anestezi (tamamen uyutulmuş halde) veya belinizden yapılan iğne yardımı ile (spinal anestezi) sadece bel altınızın uyuşturulması yoluyla uygulanabilir. Ameliyat öncesinde özellikle kan sulandırıcı ilaçlarınız belli bir süre ile doktorunuz tarafından değiştirilerek ameliyat sırasında kanama riskiniz en aza indirilir. Ameliyat öncesinde ortalama 6-8 saat yemek ve su içmemeniz anestezi için gereklidir. Ameliyat sonrası enfeksiyonu önlemek için, öncesinde size damar yolundan antibiyotikler verilecektir.
Ameliyat sırasında
Anestezi sonrası diziniz genellekile 90 derece bükük kalacak şekilde ameliyat masasında hazırlanır. Diz kapağınızın iki yanından yaklaşık 1 cmlik 2 küçük kesi yapılarak dizin içine artroskopik kamera ve aletler ile girilerek menisküs yırtığının konfigürasyonu ve yerleşimi değerlendirilir. Daha sonra aynı yolla menisküsünüze gerekli müdahalede bulunur. Artroskopik menisküs ameliyatlarının bir çoğunda bu 2 küçük kesi yeterli olurken bazen çok büyük yırtıklarda tamir uygulanırken dizinizin iç veya dış tarafından yaklaşık 2-3 cmlik ek kesi yapılması gerekebilir. Bu kesi tamir sırasında kullanılan özel dikişlerin cilt altı dokuya takılmadan sağlam bir şekilde bağlanabilmesi için gerekli olabilir.
Aynı ameliyat sırasında eğer bağlarınızda ve kıkırdaklarınızda eşlik eden bir lezyon var ise ona da müdahale edilebilir.
Menisküs Ameliyatı Sonrası
Ameliyattan sonra servise alınarak burada dizinize soğuk kompress uygulaması yapılacaktır. Artroksopik menisküs debritmanı olmuşsanız genellikle ameliyattan sonraki gün tolere edebildiğiniz ölçüde dizinizin üzerine basmanıza izin verilir. Diz hareket açıklığı egzersizleri başlanır ve dizinin özellikle üst tarafındaki quadriceps kası için güçlendirme egzersizlerine başlanır. Sıklıkla diziniz saracak bir elastik bandaj veya basit bir kompresyon çorabı 15 gün kadar dizinizin üstüne kadar takılı kalması dizinizde oluşabilecek olası şişlikleri engellemek için gereklidir. İlk 15 günlük süreç zarfındaki amaç tam eklem hareketi kazanmak ve bağımsız mobilize olmanızı sağlamaktır. 2. 15 günlük süre zarfında ise amaç dizinizin üstündeki kasları kuvvetlendirmek ve size günlük aktivite düzeyinize geri getirmektir.
Artroskopik menisküs tamirinde ise süreç biraz daha yavaş ilerler. Menisküs tamiri sırasında kullanılan dikişler oldukça ince olduğu için biyolojik iyileşme olana kadar (ortalama 6 hafta) tam yük ile ayağınıza basmanız istenmez. Bir çift koltuk değneği yardımı ile mobilizasyonunuz sağlanır. Diz hareket açıklığı ve diz üstü quadriceps kası güçlendirme çalışmaları hemen ameliyat sonrası başlanır. İlk amaç ilk 4 haftada 90 derece diz hareket açıklığına ulaşmak 6. Haftanın sonunda ise üzerine yük verebileceğiniz tam eklem açıklığı olan bir diz elde etmektir. 6-12. haftalar arasında güçlendirme egzersizlerine başlanır. Atletlerde ve elit sporcularda 12. haftada topla çalışmalara başlanabilir ve düz koşular desteklenir.
Ameliyatın Sonuçları
Dejeneratif menisküs yırtığında artroksopik menisküs ameliyatı sonrası hastalar genellikle hızlı bir şekilde günlük hayatına geri döner. Bazen erken dönemde dizde ameliyattan sonra devam eden ağrılar ve şişlikler görülebilir. Böyle bir durumda doktorunuz sizin durumunuza göre uygun bir şekilde tedavinizi düzeltip rehabilitasyonuzu yavaşlatabilir veya ara verebilir. Uzun dönemde ise alınan hasarlı menisküs miktarına göre meniküsün fonksiyonların yeterli olarak sağlayamaması nedeniyle kıkırdaklarınızda aşınma izlenebilir.
Menisküs tamiri sonrası ise erken döndemde gerekli biyolojik iyileşme %10-15 vakada sağlanamaz ve hastaların bir kısmı tekrar artroskopik menisektomi ameliyatı olması gerekebilir. Ancak uzun dönemde menisküsün tüm koruyucu fonksiyonları korunduğu için kıkırdak aşınması riskiniz minimumdadır.
Ameliyatın riskleri
Her ameliyatta olduğu gibi diz artroskopisi sonrasında da enfeksiyon, kanama gibi komplikasyonlar olabilir. Enfeksiyon riski binde 1 seviyesindedir. Bu ameliyatlarda oluşabilecek komplikasyonları önlemek amaçlı ameliyat öncesi antibiyotik verilecek ve gerekli görüldüğü takdirde bazı ilaçlarınız ameliyat öncesi değiştirilecektir.
Bunlar dışında sizin genel tıbbi durumunuz, hastalıklarınız ve kullandığınız ilaçlarla ilgili özel riskler olabilir. Doktorunuz bu konuda sizi bilgilendirilecektir.
Soru Cevap
Her menisküs yırtığı ameliyat olmalı mıdır?
Menisküslerin vücutta çok önemli fonksiyonları vardır. Genç hastalarda özellikle travma sonrası oluşan büyük yırtıkların hızlıca tamir şeklinde ameliyat edilmesinde fayda vardır. Ancak ileriki yaşlarda özellikle dejeneratif yırtıklarda eğer mekanik bir sıkıntıya neden olmuyor ise (takılma, kitlenme gibi) öncelikle ameliyat dışı tedavi yöntemleri denemek daha uygun bir yöntemdir.
Menisküs yırtığımla beraber bağ yaralanmam da var. İkisi aynı anda ameliyat edilebilir mi?
Diz eklemindeki bağların asıl görevi stabliteyi sağlayarak dizde oluşabilecek kıkırdak ve menisküs yırtıkları engellemektir. O nedenle eğer eşlik eden bir bağ yırtığı var ise bu bağında tedavisinin aynı ameliyatta yapılaması daha doğru bir yaklaşımdır. Bağ tamiri ile beraber yapılan menisküs tamirlerinin sonuçları çok daha başarılıdır.
Dizime Hyalüronik asit enjeksiyonu yaptırsam menisküsüm iyileşir mi?
Bu tarz diz içi enjeksiyonlar mekanik semptom (takılma kilitlenme gibi) şikayetlerini maalesef geçiremez. Dejeneratif yırtıklardan mekanik semptomu olmayıp sadece ağrı ile gidenlerde diz içi inflamasyonu baskıladıkları ve diz içi kayganlığı arttıkları için rahatlama sağlayabilirler. Özellikle biyolojik alt yapıdaki enjeksiyonlar travmatik menisküs yırtıklarının ameliyatından sonra tamir başarısını arttırmak için tedaviye eklenebilir.
Detaylı Bilgi İçin Youtube Kanalımı Ziyaret Edebilirsiniz: @profdrhalukcabuk
